BaÌ£n nên choÌ£n maÌy loÌ£c nươÌc naÌ€o tôÌt để loÌ£c nươÌc coÌ asen ?
Â
Äã từ lâu má»i ngưá»i Ä‘á»u hiểu thạch tÃn, vá»›i tên gá»i khoa há»c thưá»ng dùng là asen hoặc arsenic rất độc hại. Nó độc gấp 4 lần thá»§y ngân. Khi uống phải má»™t lượng asen bằng ná»a hạt đỗ xanh có thể chết ngay.
Â
Nhưng trước đây chỉ biết nó qua tên vị thuốc bắc trong các quầy thuốc đông y. Thế rồi mãi đến mưá»i năm gần đây, khi hà ng loạt ngưá»i trên thế giá»›i và ngay cả ở Việt nam bị mắc những căn bệnh nguy hiểm dẫn đến ung thư thì má»›i xét nghiệm nước và chỉ định ra: asen chÃnh là má»™t thá»§ phạm.
Â
Theo số liệu cá»§a WHO cứ 10.000 ngưá»i thì có 6 ngưá»i bị ung thư do sá» dụng nước ăn có nồng độ asen lá»›n hÆ¡n 0,01 mg/lÃt nước. Sá»± lo âu vá» nguồn nước bị nhiá»…m asen không chỉ trong từng gia đình mà ngay cả nhà nước cÅ©ng đã có tầm nhìn xa vá» vấn đỠnà y.
Â
Nhà nước đã có hẳn má»™t “Chương trình nước sạch nông thôn†vá»›i chi phà lên tá»›i nhiá»u chục triệu đôla cùng vá»›i sá»± tà i trợ cá»§a UNICEF. Äến 3-2008 đã khoan lắp đặt hÆ¡n 150 000 giếng ở nông thôn (cùng vá»›i số giếng tá»± khoan lên tá»›i trên 1 triệu giếng) và hiện Ä‘ang có má»™t đỠán quốc gia giảm thiểu tác hại cá»§a asen.
Â
Theo Ä‘iá»u tra cá»§a Quỹ nhi đồng Liên hợp quốc UNICEF thì tình trạng nhiá»…m độc arsen (thạch tÃn) ở Việt Nam có nguy cÆ¡ cao. Asen có trong các nguồn nước giếng khoan, giếng khÆ¡i vá»›i nồng độ khác nhau.
Â
Theo công bố cá»§a Viện Y há»c lao động và Vệ sinh môi trưá»ng, trong số 11500 mẫu nước ở 11 huyện thì thấy 40% trong đó bị nhiá»…m asen, có nÆ¡i vá»›i nồng độ cao gấp hà ng chục lần. Việt Nam đã được đánh dấu trên bản đồ ô nhiá»…m asen cá»§a thế giá»›i.
Â
Má»™t ngưá»i dân Äông Lá»— sá» dụng nước giếng nhiá»…m Asen ( Nguồn VNexpress.net)
Â
Váºy thì asen từ đâu ra?
Asen có và thoát ra từ đất đá nhưng không phải nÆ¡i nà o cÅ©ng có sẵn chất nà y. Quan trá»ng hÆ¡n là : nhiá»…m asen trong nguồn nước lại do con ngưá»i gây ra từ thuốc phun hoa quả, khi sản xuất vải vóc, vÅ© khÃ, trong thuốc trừ sâu, chất phụ gia trong thức ăn gia súc và trong các dược phẩm, từ các nguồn nước nhiá»…m bẩn khác cá»§a các nhà máy hóa chất dẫn và o các mạch nước ngầm.
Â
Việt nam sá» dụng lượng rất lá»›n thuốc bảo vệ thá»±c váºt, phân bón chứa asen là m phát tán asen và o trong nước.
Â
Trong chiến tranh rất nhiá»u chất độc hại chứa asen đã Ä‘uợc thả xuống lãnh thổ và vùng nước cá»§a Việt nam. Vì váºy, má»i nÆ¡i trên lãnh thổ Việt Nam Ä‘á»u có nguy cÆ¡ nhiá»…m arsen bất cứ lúc nà o. Hiện nay, khoảng 17 triệu ngưá»i Việt Nam Ä‘ang sá» dụng nước ăn từ nước giếng khoan, rất dá»… bị nhiá»…m arsen.
Â
Theo tiêu chuẩn má»›i công bố năm 2002 cá»§a Bá»™ Y tế, hà m lượng Asen cho phép trong nước sinh hoạt phải dưới 0,01 mg/lÃt. Những vùng bị nhiá»…m nghiêm trá»ng nhất là phÃa nam Hà Ná»™i, Hà Nam, Hà Tây, Hưng Yên, Nam Äịnh, Ninh Bình, Thái Bình và Hải Dương. Phát hiện nhiá»u giếng khoan có nồng độ arsen cao nằm ở đồng bằng sông Cá»u Long, như Äồng Tháp và An Giang, vùng Tây nguyên như Lâm Äồng … Má»™t số rất Ãt nguồn nước máy còn có nồng độ asen cao gấp và i lần mức cho phép
Â
Asen tồn tại ở đâu?
Không chỉ có trong nước mà còn có trong không khÃ, đất, thá»±c phẩm. Khi ở trạng thái rắn asen là chất bá»™t mà u trắng. Khi ngấm và o nước, ngay cả khi nồng độ asen trong nước cao có thể gây chết ngưá»i nhưng nó tan trong nước, không mà u, không mùi, không vị nên phát hiện nó bằng trá»±c giác rất khó. Do váºy nước giếng trong veo cÅ©ng cần phải cẩn tháºn. Tốt nhất vẫn nên Ä‘em Ä‘i kiểm tra xem có bị nhiá»…m asen không
Â
Asen thưá»ng gây ra những bệnh gì?
Asen xâm nháºp và o con ngưá»i qua con đưá»ng nước uống, không khà trong vùng ô nhiá»…m, nhiá»…m da do tiếp xúc nhiá»u liên tục vá»›i nguồn nước, không khà ô nhiá»…m. Và o trong cÆ¡ thể con ngưá»i asen thưá»ng tÃch tụ trong não, các mô da, móng tay, tóc, răng, xương và trong các bá»™ pháºn già u biểu mô như niêm mạc vòm miệng, thá»±c quản, dạ dà y, ruá»™t non gây nhiá»…m độc cấp tÃnh cao.
Â
Nhưng sá»± xâm nháºp asen qua đưá»ng nước ăn uống má»›i là nguy hiểm nhất. Dù ở mức độ nà o Ä‘i nữa vì nó diá»…n ra hà ng ngà y, theo con đưá»ng tiêu hóa mà nước trong cÆ¡ thể chiếm tỉ lệ cao. Khi tÃch tụ trong cÆ¡ thể như váºy thì nó tác động gây ra bệnh
Â
Triệu chứng bị sừng hóa và vết sám tay khi bị nhiễm Asen lau ngà y
Â
Theo nhiá»u nhà khoa há»c asen có thể gây ra tá»›i 19 loại bệnh khác nhau. Nếu bị nhiá»…m độc asen vá»›i liá»u lượng dù nhá» nhưng tÃch tụ trong thá»i gian dà i, sau 5 – 10 năm, sẽ gây: mệt má»i, buồn nôn, hồng cầu và bạch cầu giảm. Hai loại bệnh phổ biến nhất do asen gây ra là ung thư da và phổi. Nhiá»u nÆ¡i có há»™i chứng xạm da, sừng hóa bẩm sinh gan bà n chân. Thay đổi sắc tố da, phát sinh các Ä‘iểm tối Ä‘iểm sáng trong lòng bà n tay, chân, gây sừng cứng và hoại tá»
Â
TÃch tụ asen lâu ngà y gây nên da mặt xám, rụng tóc, giảm trà nhá»›, mạch máu bị tổn thương, bệnh rối loạn nhịp tim, Ä‘au mắt, Ä‘au tai, bệnh viêm dạ dà y và ruá»™t là m kiệt sức, gây mụn lóet, bệnh ung thư, bệnh gây cảm giác vá» sá»± di động bị rối loạn, bệnh tiểu đưá»ng. Ngưá»i uống nước ô nhiá»…m arsen lâu ngà y sẽ có triệu chứng các đốm sẫm mà u trên thân thể hay đầu các chi, niêm mạc lưỡi hoặc sừng hóa da, gây sạm và mất sắc tố
Â
Nguồn nước bị nhiá»…m asen dù nhá» cÅ©ng ảnh hưởng đến sức khá»e các bà mẹ, là m động thai ảnh hưởng đến thai nhi và gây ra những bệnh phổi ác tÃnh, những tác động xấu lên sá»± phát triển thể chất và trà tuệ cá»§a trẻ con má»›i lá»›n. Nik Van Larenbeke, má»™t giáo sư ngưá»i Bỉ, đã cảnh báo trên tá» Het Laatste Nieuws: Do ô nhiá»…m nên ngà y cà ng có Ãt bé trai được sinh ra trên thế giá»›i
Nếu nồng độ asen cao trong nguồn nước thì khi uống và o có thể gây ngá»™ độc cấp tÃnh, gây ung thư, tháºm chà có thể chết ngay. Các nhà khoa há»c còn gá»i asen là “sát thá»§ vô hìnhâ€, “thảm há»a môi trưá»ngâ€
Â
Chữa nhiễm độc asen như thế nà o?
Trong trưá»ng hợp đã bị nhiá»…m độc asen, muốn giảm bá»›t các triệu chứng cá»§a bệnh, ngưá»i bệnh cần được đảm bảo chế độ ăn uống tháºt tốt, giảm protein, bổ sung các vitamin để giúp cÆ¡ thể thải asen nhanh hÆ¡n. Bên cạnh đó, bệnh nhân có thể dùng thuốc giúp gan thải asen ra khá»i cÆ¡ thể. Tuy nhiên, phải đến ngay bệnh viện để có những lá»i khuyên, chỉ dẫn cá»§a bác sÄ©.
Những trưá»ng hợp nhiá»…m asen cấp tÃnh, các phác đồ Ä‘iá»u trị là giảm thiểu và giải độc trá»±c tiếp asen ra khá»i cÆ¡ thể Khi đã nhiá»…m asen lâu ngà y dẫn đến các căn bệnh nguy hiểm rồi thì vấn đỠđã Ä‘i sang má»™t hướng khác: khó khăn hÆ¡n, tốn kém hÆ¡n, sức khá»e suy giảm nhanh hÆ¡n và tốn tiá»n nhiá»u hÆ¡n. Theo như các nhà khoa há»c cho biết hiện nay trên thế giá»›i khó khăn nhất là khâu chẩn Ä‘oán lâm sà ng và chưa có cách hiệu nghiệm chữa chạy nhiá»…m độc asen.
Â
Khó và cÅ©ng đơn giản là : lá»c nước và sá» dụng nước không có asen. Cái khó là tạo ra má»™t công nghệ hiện đại để lá»c nước nhiá»…m asen có hiệu quả mà vẫn giữ khoáng chất và vi lượng. Cái khó nữa là ngưá»i tiêu dùng đã sẵn sà ng sá» dụng những thà nh tá»±u má»›i nhất đó cho lợi Ãch cá»§a mình chưa. Và cái dá»… chÃnh là ở chá»—, nếu ta nháºy cảm vá»›i những công nghệ hiện đại trong lá»c nước thì lợi Ãch sẽ dá»… dà ng thuá»™c vá» mình và sá» dụng nó tháºt dá»… hiểu. Nguồn nước ăn phải được lá»c sạch. Những vùng có giếng nước khoan, để lá»c sạch nước có thể sá» dụng những biện pháp thong thưá»ng cá»§a Chương trình nước sạch vệ sinh môi trưá»ng UNICEF dùng bể lá»c cát, sá»i, than hoạt tÃnh kết hợp vá»›i già n phun mưa hoặc má»™t và i biện pháp ôxy hóa. Giải pháp nà y giúp giảm rõ rệt mức ô nhiá»…m sắt Ä‘i kèm asen xuống rất thấp.
Â
Tuy váºy chÃnh do bản chất kỹ thuáºt những giải pháp như thế cÅ©ng không giải quyết triệt để lá»c nhiá»…m asen xuống dưới mức cho phép. Chắc chắn phải tÃnh đến việc cân đối chi tiêu, đầu tư cho nước sạch là đầu tư quan trá»ng nhất cho sức khá»e. Khi ta chi cho má»™t bữa ăn ngon nếu nguồn nước không sạch thì Ä‘iá»u gì sẽ xẩy ra? Già nh tiá»n má»™t bữa ăn ngon có thể đảm bảo nước sạch hà ng tháng trá»i, sức khá»e sẽ tăng lên, bá»›t những chi phà lá»›n mà háºu quả cá»§a nguồn nước không sạch Ä‘em lại. Và chúng ta đã sẵn sà ng cho việc cân đối nà y.
Giải pháp xỠlý nước nhiễm asen hiệu quả nhất
Â
Máy lá»c nước công nghệ RO, hiệu Coolpex cá»§a Công ty TNHH Môi trưá»ng Thiên Ấn chÃnh là má»™t giải pháp hiệu quả, triệt để, xá» lý nước nhiá»…m asen mà các công nghệ lá»c nước truyá»n thống Ä‘ang phổ biến không có được. Rất nhiá»u các trung tâm khoa há»c trên thế giá»›i hy vá»ng thế ká»· 21 là thế ká»· cá»§a công nghệ R.O trong lá»c nước. Äây là triển vá»ng và má»™t hướng Ä‘i mạnh mẽ giúp các nước Ä‘ang phát triển giải quyết các khá»§ng hoảng vá» nước nhiá»…m asen.